Μπουμπανεσβάρ

(Bhubaneswar). Πόλη (672.800 κάτ.) της Ινδίας. Βρίσκεται στην πεδιάδα του Πούρι και θεωρείται σημαντικό αγροτικό κέντρο, κυρίως παραγωγής ρυζιού. Η πόλη είναι ένα από τα μεγαλύτερα καλλιτεχνικά κέντρα της Ινδίας και έδρα πανεπιστημίου. Πολλά ευρήματα της περιοχής στεγάζονται στο εθνικό Μουσείο της πόλης. Στην πόλη υπάρχουν τριάντα ινδικοί ναοί που χτίστηκαν από τον 8o μέχρι τον 13o αι. και οι οποίοι αποτελούν απτή απόδειξη των αρχιτεκτονικών αναζητήσεων της Ινδίας. Αρχικά οι ναοί αυτοί ήταν τετράγωνοι με σκεπή σε σχήμα τρούλου. Αργότερα προστέθηκε σ’ αυτούς ένα δεύτερο κτίριο, προορισμένο για δημόσιες συγκεντρώσεις, με στέγη σε μορφή πυραμίδας. Από τις αρχές του 11ου αι. προστέθηκαν στα δύο αυτά κτίρια και δύο άλλα, που χρησίμευαν το ένα ως αίθουσα χορού και το άλλο ως αίθουσα προσφορών. Στο συγκρότημα των ναών αυτών συγκαταλέγεται και ο αρχαιότερος ναός της περιοχής (περ. 750), που μας προσφέρει τη δυνατότητα να ενημερωθούμε για τους αρχαϊκούς ινδικούς ναούς, στους οποίους το κυριότερο οικοδομικό υλικό ήταν το μπαμπού. Υπάρχουν επίσης στην ίδια πόλη πολλοί ναοί, γνωστοί με την ονομασία Ναοί του Τέλειου Όντος, από τους οποίους αξιολογότεροι είναι εκείνοι του Μουτεσβάρ και του Σίντεσβαρ. Ο τελευταίος αυτός χωρίζεται σε πέντε μέρη. Όλοι οι ναοί έχουν πλούσια εσωτερική διακόσμηση. Ο μεγαλύτερος και αξιολογότερος όμως είναι ο Λινγκαράγια, αφιερωμένος στον Σίβα (1000). Εκτός από τους μεγάλους αυτούς ναούς υπάρχουν και πουλυάριθμοι μικροί. Σε όλους σχεδόν τους ναούς η γλυπτική διακόσμηση περιορίζεται σε γλυπτικά ερωτικά συμπλέγματα, που αναφέρονται στη διαιώνιση του είδους. Περίφημος είναι και ο ναός του Κόναρακ αφιερωμένος στον ηλιακό θεό Σούρια (1240), γνωστός και ως Μαύρη Παγόδα. Ο ναός αυτός περιέχει μερικά από τα καλύτερα υποδείγματα της ερωτικής γλυπτικής της Ινδίας. Γλυπτά σε ναό της ινδικής πόλης Μπουμπανεσβάρ.